Kenmerken van hoogsensitieve kinderen

Posted augustus 10, 2015

Niet hooggevoelige personen hebben vaak problemen met het gedrag van hoogsensitieve kinderen. Om deze kinderen te leren begrijpen is het in eerste instantie belangrijk om hooggevoeligheid te herkennen. In deze blogpost bespreken we de kenmerken van het hoogsensitieve kind.
Bij het hooggevoelig kind werkt het zenuwstelsel, net als bij de hooggevoelige volwassene, erg intensief. Een eerste kenmerk van hoogsensitieve kinderen is hun opmerkelijk oog voor detail. Ze pikken vaak meer op van wat er rond hen gebeurd dan niet-hoogsensitieve kinderen, voelen bepaalde dingen sneller aan en zijn erg zorgzaam. Zelfs al baby zijn ze zich reeds sterker bewust van andermans gevoelens en door dit empatisch vermogen kunnen ze diep geraakt zijn wanneer ze iemand anders zien lijden. Voor de emotie schaamte zijn ze extra gevoelig. Een hooggevoelig kind denkt doorgaans ook meer na over wat het ziet en hoort. Ze kunnen bijvoorbeeld urenlang piekeren wanneer zij merken dat een kind gepest werd. Doordat deze kinderen teveel prikkels ervaren kunnen ze ‘faalangstig’ reageren. Vaak hebben zij een sterke fantasie en zijn ze zeer gewetensvol voor hun leeftijd.

Qua ontwikkeling zijn er geen eenduidige indicatoren om een hoogsensitief kind te herkennen. Ze beginnen te praten en lopen op het normale tijdstip maar voor het zindelijk worden of afleren van bepaalde gewoontes (zoals duimzuigen of een knuffelbeer) hebben ze vaak wat meer tijd nodig. In de praktijk merken we geregeld dat hoogsensitieve kinderen ‘beelddenkers‘ zijn; in tegenstelling tot andere kinderen denken ze vaak niet in woorden maar in beelden.

Door de overdaad aan prikkels zijn hooggevoelige kinderen vaak overweldigd door zaken die andere kinderen niet eens opmerken. Daardoor hebben ze vaak een afwachtende houding. Ze denken dieper na over hun belevenissen en wat ze keren. Bij negatieve ervaringen die tegen hun rechtvaardigheidsgevoel ingaan (bijvoorbeeld wanneer zijzelf of andere kinderen gepest worden) kan dit een probleem worden doordat ze sneller angstig gaan reageren en sneller gekwetst worden. Hierdoor hebben ze vaker een laag zelfbeeld.

Logeerpartijtjes en schoolkampen zijn vaak niet weggelegd voor hen en zij prefereren één op één contact. Vaak hebben ze dan ook een hartsvriend of vriendinnetje waarmee ze een hechte band hebben. Dat wil echter niet zeggen dat hooggevoelige kinderen niet sociaal kunnen zijn; zij zijn door hun grote opmerkzaamheid namelijk erg betrokken bij de wereld.

De kenmerken van het hoogsensitief kind

We lijsten de kenmerken van het hoogsensitief kind op, op verschillende vlakken; lichamelijk, sociaal – emotioneel, cognitief en spiritueel.

Lichamelijk

Kunnen subtiele verschillen opmerken in reuk en smaak en nemen vaker details waar, zoals een verandering in het klaslokaal
Pikken subtiele geluiden op, zoals bijvoorbeeld gefluister wanneer zij zelfstandig werken
Zijn vaak gevoeliger voor licht
Kunnen erg schrikken van plotse indringende prikkels zoals harde geluiden
Zijn gevoeliger voor pijn en klagen daardoor vaker
Worden ook andere prikkels van hun lichaam zoals jeuk, honger en emoties sterk gewaar

Sociaal – emotioneel

Hebben een grote verantwoordelijkszin en hebben de neiging om veel op zichzelf te betrekken
Beleven dingen erg intensief en kunnen daardoor emotioneel reageren
Kunnen, door de grote hoeveelheid prikkels die zij ervaren, onverwacht overprikkeld raken en zich terugtrekken in hun eigen wereld
Reageren vaak met woede of agressief gedrag wanneer zij overprikkeld raken
Hebben nood aan een rustige omgeving en een eigen plek – ook in de klas
Zijn perfectionistisch
Kunnen beter om met een terechtwijzing dan een straf
Kijken de kat uit de boom, zeker in nieuwe situaties en omgevingen
Hebben liever geen veranderingen, onverwachte activiteiten of uitstapjes
Zullen eerder kiezen voor een rustige activiteit
Zijn sneller moe door alle prikkels die zij moeten verwerken
Presteren beter wanneer zij niet onder druk staan
Hebben een groot empatisch vermogen en hebben oog voor andermans behoeften

Cognitief

Denken associatief
Hebben een grote verbeelding
Kunnen zich vaak moeilijk concentreren
Denken meer en dieper na, vooraleer ze bijvoorbeeld met een antwoord komen
Stellen veel en diepzinnige vragen

Spiritueel:

Gaan af op hun gevoel
Stellen diepzinnige en beschouwende vragen
Lijken je gedachten te kunnen lezen
Voelen zich erg verbonden met andere mensen, dieren en de natuur

Onderlinge verschillen

Hoewel er heel wat algemene kenmerken zijn voor hooggevoelige kinderen zijn er ook onderlinge verschillen.

Het ene hooggevoelige kind zal vooral de stemmingen en emoties van andere sterk aanvoelen, terwijl een ander kind zich erg betrokken voelt bij het onrecht in de wereld. Andere kinderen zijn bijvoorbeeld meer opmerkzaam voor veranderingen in het weer. Doordat ze zoveel dingen opmerken klagen ze vaak over zaken waar niet-hoogsensitieve kinderen niet bij stilstaan; het ruikt hier vreemd, het is te warm, …

Er zijn geen aantoonbare verschillen tussen hoogsensitiviteit bij jongens en meisjes. Wel is het zo dat hooggevoeligheid eerder bij meisjes aanvaard wordt dan bij jongens. Daardoor hebben jongens vaak het gevoel dat ze hun sensitiviteit moeten verbergen.

Daarnaast zijn er ook verschillende leeftijdsspecifieke kenmerken die erg typerend zijn voor het hoogsensitief kind.

© Ann-Sophie Depamelaere
bron: de scriptie “PESTEN LIGT GEVOELIG”- Een onderzoek naar pesten op school bij hoogsensitieve kinderen en adolescenten
(voor het gebruik van deze scriptie is toestemming van de auteur verkregen)